Οι Καλαμωτούσοι πήραν την τύχη του χωριού τους στα χέρια τους

Μία σημαντική πρωτοβουλία για το χωριό τους πήραν οι Καλαμωτούσοι στέλνοντας μία επιστολή στις αρχές, που στόχο έχει τη σπουδαιότητα και τη σοβαρότητα της απειλής από τα ετοιμόρροπα, τόσο στη ζωή κατοίκων και περαστικών όσο και στην ολική ισοπέδωση του χωριού. Πρωτεργάτρια και συντονίστρια αυτής της πρωτοβουλίας

είναι η Άννα Μισαηλίδου που με μεγάλο κόπο που κατέλαβε και αρκετή θέληση κατάφερε να τελεσφορήσει αυτό το εγχείρημα.

Οι κάτοικοι και ιδιοκτήτες ακινήτων στον παραδοσιακό και ιστορικό διατηρητέο οικισμό της Καλαμωτής απευθύνουν προς όλους τους αρμόδιους έκκληση για τη σωτηρία του. Η σημερινή εικόνα του οικισμού, όπως αναδείχθηκε και πρόσφατα μέσα από τοπικό τηλεοπτικό κανάλι, δεν τιμά την ιστορία και τους κατοίκους του χωριού, μα περισσότερο δεν τιμά κανέναν αρμόδιο για το θέμα.

 Ο μεσαιωνικός πυρήνας της Καλαμωτής αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους μεσαιωνικούς οικισμούς της Ελλάδας με ιδιαίτερα πολεοδομικά, αρχιτεκτονικά και τυπολογικά χαρακτηριστικά και έναν οικισμό με διαχρονικά σημαντικό ρόλο στην ιστορία των Μαστιχοχωρίων. Παρόλα αυτά, θύμα και η Καλαμωτή της εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης και της αστυφιλίας, άρχισε να εγκαταλείπεται ήδη από τη δεκαετία του 1960, με αποτέλεσμα τα περισσότερα κτήρια να βρίσκονται σε αχρησία επί μία πεντηκονταετία τουλάχιστον. 

Τα παλαιά λιθόκτιστα κτήρια στέκουν έρμαια στον χρόνο, στις καιρικές συνθήκες και στις λεηλασίες, που τα απογυμνώνουν από δομικά στοιχεία τους, επιδεινώνοντας τη στατική τους κατάσταση. Η ιδιαιτερότητα και τα πλεονεκτήματα της Καλαμωτής δεν αφήνουν αδιάφορους όσους την επισκέπτονται, γεγονός που αποτυπώνεται στο αυξημένο αγοραστικό ενδιαφέρον για τα εγκαταλελειμμένα κτήρια του οικισμού, ήδη από τη δεκαετία του 1990. Δεκάδες από αυτά πωλήθηκαν σε Έλληνες και άλλους Ευρωπαίους (Ισπανούς, Γάλλους, Βέλγους, Αυστριακούς, Ιταλούς, Λουξεμβουργιανούς κ.α.), οι οποίοι τα επισκεύασαν και τα επαναχρησιμοποιούν ως μόνιμες ή εποχικές κατοικίες ή ως τουριστικά καταλύματα. Πρόκειται δηλαδή για έναν οικισμό με πολλές δυνατότητες, που αν αναδειχθούν ορθά, με μέτρο και σεβασμό προς το πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον, μπορούν να καταστήσουν την Καλαμωτή τόπο οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης για το νησί.

 Ωστόσο, τα δεκάδες εγκαταλελειμμένα, ερειπωμένα και ετοιμόρροπα κτήρια έχουν καταστεί σήμερα ανασταλτικός παράγοντας στην όποια ανάπτυξη του μεσαιωνικού οικισμού αλλά και στην καθημερινή διαβίωση των κατοίκων, παλαιών και νέων που έχουν επισκευάσει σπίτια στον οικισμό και κατοικούν για μεγάλα διαστήματα. Παράλληλα, ιδιώτες που επιχειρούν να επισκευάσουν μεμονωμένα κτίσματα ή και ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, στο πλαίσιο τουριστικών επενδύσεων δεν μπορούν να τις υλοποιήσουν, διότι τα όμορα κτίσματα είτε έχουν καταρρεύσει είτε είναι ετοιμόρροπα και δεν επιτρέπουν τη διέλευση και την υλοποίηση των εργασιών. Οι καταρρεύσεις συνεπάγονται επίσης διακοπή της στατικής συνέχειας του οικισμού, που εξασφαλιζόταν από τη συνεχή δόμηση αλλά και από τα τόξα και τα σκεπαστά (που πολλά από αυτά επίσης κατέρρευσαν ή κατεδαφίστηκαν). 

Τώρα πολλά κτίσματα θα αντιμετωπίσουν μόνα τους και ίσως χωρίς ελπίδες έναν σεισμό, ενώ ο οικισμός είχε σχεδιαστεί ως ιδιαίτερα ανθεκτικό, διότι ενιαίο στατικά, σώμα. Από τους δεκαεννέα δρόμους που διαθέτει ο μεσαιωνικός πυρήνας, σήμερα, οι δέκα παραμένουν αποκλεισμένοι από καταρρεύσεις κτηρίων ή πτώσεις υλικών εδώ και δεκαετίες ή λίγα χρόνια ή και πρόσφατα λόγω του τελευταίου σεισμού. Εμποδίζεται έτσι η διέλευση πεζών και οχημάτων και δυσκολεύεται η ζωή κυρίως των ηλικιωμένων κατοίκων του χωριού. Οι κάτοικοι άγονται και φέρονται μεταξύ Υπηρεσιών που αποποιούνται τις ευθύνες τους σε σχέση με τα ετοιμόρροπα, μεταθέτοντάς τες η μία στην άλλη, χωρίς καμία ουσιαστική πρόοδο. Στις περισσότερες περιπτώσεις κατάρρευσης ή ετοιμορροπίας δεν έχει δοθεί καμία βοήθεια στα κτήρια, απλώς έχει απομακρυνθεί μέρος των υλικών που κλείνουν τον δρόμο. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί κτήριο που κατέρρευσε με τον σεισμό του Οκτωβρίου 2020 και εξαιτίας του έχει αποκλειστεί η βασική έξοδος από το ιστορικό κέντρο του χωριού. Αποτέλεσμα αυτού του αποκλεισμού είναι η αδυναμία διέλευσης ακόμη και οχημάτων όπως πυροσβεστικά, ασθενοφόρα κλπ που είναι απαραίτητο να έχουν δυνατότητα απρόσκοπτης εισόδου και εξόδου από τον οικισμό στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης. 

Ακόμη και στις περιπτώσεις παρεμβάσεων από τους αρμόδιους φορείς, αυτές περιορίστηκαν στην τοποθέτηση στον δρόμο μεταλλικών ή και ξύλινων ικριωμάτων, τα οποία αν και συνιστούν προσωρινή λύση, δεν αποσύρονται αφού ποτέ δεν ακολουθούνται από εργασίες αποκατάστασης. Καταλήγουν μόνιμη απόδειξη του προσχηματικού ενδιαφέροντος των υπηρεσιών. Η αισθητική και μορφολογική βλάβη του ιστορικού και διατηρητέου οικισμού, αλλά και του ίδιου του κτηρίου είναι ανυπολόγιστη, αφού στην πραγματικότητα ο μηχανισμός κατάρρευσης συνεχίζει να λειτουργεί στο εσωτερικό του. Επισημαίνουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν προκρίνουμε τη λύση της κατεδάφισης και της ισοπέδωσης των ερειπωμένων κτισμάτων. Αναγνωρίζουμε τη μοναδική ιστορική και αρχιτεκτονική αξία της Καλαμωτής, πόσο σημαντικό είναι να διατηρηθεί ως σύνολο, να παραμείνει αλώβητος ο πολεοδομικός ιστός της εποχής της Γενουατοκρατίας. 

Ωστόσο, ο κίνδυνος της απώλειας ανθρώπινων ζωών που παραμένει υπαρκτός και καθημερινός, επιβάλλει την άμεση ενεργοποίηση των αρμοδίων προς δύο κατευθύνσεις: την προστασία των κατοίκων και την παράλληλη προστασία κάθε κτηρίου ξεχωριστά, ως αναπόσπαστου τμήματος ενός αξιόλογου μνημειακού συνόλου. 

Μετά τα ανωτέρω: ∙ απευθύνουμε έκκληση προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και προς όλους τους αρμόδιους να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να εφαρμόσουν τα προβλεπόμενα από τον Νόμο και να αξιολογήσουν την εξαιρετικά δυσχερή και επείγουσα κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι κάτοικοι και ο οικισμός της Καλαμωτής. ∙ ζητάμε την άμεση εξέταση και επανεκτίμηση της κατάστασης τόσο των κτηρίων που ήδη έχουν χαρακτηριστεί ως ετοιμόρροπα, πριν τον σεισμό του Οκτωβρίου 2020, όσο και των κτηρίων που υπέστησαν βλάβη μετά τον σεισμό του 2020. ∙ ζητάμε την άμεση διάνοιξη πρωτίστως της κεντρικής και εν συνεχεία όλων των υπολοίπων οδών του οικισμού, καθώς και την άμεση δρομολόγηση όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών, ώστε οι κάτοικοι να μπορούν να μετακινηθούν με ελευθερία και ασφάλεια. ∙ ζητάμε τα κτήρια εντός του προστατευόμενου ιστορικού και διατηρητέου οικισμού να έχουν τη φροντίδα που τους αξίζει, διότι αλλιώτικα θα καταρρεύσουν ολοκληρωτικά. ∙ ζητάμε να δοθούν κίνητρα στους κατοίκους να διατηρήσουν, να αποκαταστήσουν, να κατοικήσουν τα σπίτια τους εντός του ιστορικού διατηρητέου οικισμού. ∙ ζητάμε να δοθούν κίνητρα να παραμείνουν οι κάτοικοι στο χωριό. ∙ ζητάμε να βοηθήσετε έμπρακτα στη διατήρηση της μοναδικής στην Ελλάδα φυσιογνωμίας και πολεοδομικής ταυτότητας του χωριού, που σχεδιάστηκε τον 14ο αιώνα από τους Γενουάτες ως διοικητικό κέντρο τους. Ευελπιστούμε στην άμεση ανταπόκρισή σας! 

Υπογράφουν 300  κάτοικοι ιδιοκτήτες ακινήτων στην Καλαμωτή.

H ομάδα συντονισμού.