Έβδομος σταθμός Πυργί. Γνωριμία με τα χωριά του Δ.Δ. Μαστιχοχωρίων

Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της Χίου. Είναι πλουσιότατο και σπουδαιότατο από λαογραφικής, αρχαιολογικής και γλωσσικής άποψης. Bρίσκεται στην ανατολικό-μεσημβρινή πλευρά του λόφου Πατέλλα, είναι ωοειδές, περιβαλλόμενο από μεσαιωνικό περίβολο, ο οποίος αποτελεί τον εξωτερικό τοίχο των ακραίων σπιτιών του. Επειδή ελάχιστα πλήγηκε από τον σεισμό του 1881 διατηρεί και εσωτερικά τη μεσαιωνική του όψη. Οι δρόμοι είναι στενοί, τα σπίτια ψηλά, διώροφα και τριώροφα τα περισσότερα και συνεχόμενα μεταξύ τους κατά μήκος των δρόμων, κατά την αρχαία εποχή αρκετά σπίτια είχαν πυραμοειδή στέγη (τραβάκα). Οι δρόμοι είναι γραφικότατοι, καθώς τα σπίτια συνδέονται με τα απέναντι με αψίδες (δοξαράδες).

Έχει μεγάλη τετραγωνική πλατεία (λιβάδι) στην οποία γίνονται τα πανηγύρια του χωριού και πολλούς ναούς, από τους οποίους ξεχωρίζει ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου που εορτάζεται στις 15 Αυγούστου, στο πανηγύρι της οποίας έρχονται πάρα πολλοί επισκέπτες από τη Χίο και την Αθήνα για να θαυμάσουν τον Πυργούσικο χορό ο οποίος είναι ιδιόμορφος, γρήγορος και ορμητικός και αποτελείται από βηματισμούς μικρούς και γρήγορους προς τα εμπρός, προς τα πίσω και προς τα πλάγια. Χορεύεται από τρεις χορευτές , δύο άντρες και μια γυναίκα στη μέση η οποία κρατιέται «αγκαζέ» από τους δύο καβαλιέρους από τη μια και την άλλη πλευρά.

Το Πυργί ονομάστηκε έτσι από το μεγάλο και ψηλό πύργο του, γύρω από τον οποίο χτίστηκε το σημερινό χωριό από πολλούς μικρούς και μεγάλους οικισμούς.

Οι οικισμοί αυτοί ήταν:

1. Το Πυργί ή Πυργούσικο, στο οποίο συνενώθηκαν όλοι οι παρακάτω οικισμοί.

2. Το Χαλκιός

3. Καλλικάδος

4. Σώζοντα. Για τον οικισμό αυτό από την παράδοση λέγεται μέχρι σήμερα ότι πειρατές οι οποίοι αποβιβάστηκαν στον Εμποριό ήρθαν και τον λεηλάτησαν και πολλούς από τους κατοίκους τους κατάσφαξαν.

5. Μάναγρος

6. Κέρος ή Άνω Χωριό

7. Εμποριός

8. Άνω Φανά

9. Μαγιάτικος

10. Δότια

11. μικροί οικισμοί από τα Μπρούκια α)Αγ.Γεώργιος β) Αγ.Θεόδωροι.

Το χωριό έχει πολλούς και εύφορους κάμπους και παράγει μαστίχα, λάδι, αμύγδαλα Δημητριακά και όσπρια παλιότερα καπνό και βαμβάκι από το οποίο κατασκευάζονταν τα ρούχα των Πυργούσων και τα ανδρικά και τα γυναικεία. Κατά την απογραφή του 2001 έχει 1.044 κατοίκους, οι οποίοι ξεχωρίζουν από τους άλλους κατοίκους της Χίου για την εμμονή τους στα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμα.
Πηγή wikipedia.