Ένα από τα κορυφαία θρησκευτικά μνημεία της Χίου, είναι το ξωκλήσι της Παναγίας της Αγρελωπούσαινας στην Καλαμωτή

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού {Π.Ο.Τ.},εντόπισε στην Ελλάδα σε μια αρχική καταγραφή 280 περιοχές θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Πλήθος πρώτο χριστιανικών, βυζαντινών εκκλησιών, ξωκλήσια, μοναστήρια, μετόχες, και σκήτες με ψηφιδωτά, αγιογραφίες και εικόνες, διάσπαρτα σε πόλεις και χωριά και συνδυαζόμενα με χριστιανικές εορτές και πανηγύρεις μεγάλης σπουδαιότητας, συνδέουν πνευματικά τη θρησκευτική λατρεία με την τέχνη, την αρχιτεκτονική, την παράδοση και τον πολιτισμό. 

Μεταξύ αυτών είναι και ένα από τα κορυφαία θρησκευτικά μνημεία της Χίου, το ξωκλήσι της Παναγίας της Αγρελωπούσαινας στην Καλαμωτή, η Παναγιά η Αγρελωπούσαινα που χτίστηκε κατά τον 13ο ή 14ο αιώνα έχοντας σημαντικό αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Γλυπτά διακοσμούν τον εξωτερικό χώρο της εκκλησίας, τα οποία είναι το μαρμάρινο πλαίσιο της πόρτας εισόδου και οι δύο ανάγλυφες πλάκες στο δυτικό τοίχο. 

Το εσωτερικό κοσμούν τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο, σπουδαίο δείγμα της λαϊκής τέχνης του 19ου αιώνα, με σημαντικό αρχαιολογικό  και ιστορικό ενδιαφέρον. Είναι μια μικρή, θολοσκέπαστη , {ανατολίζουσα} βασιλική, με πλευρικά τυφλά τόξα εσωτερικά και τετράγωνο νάρθηκα, με σφαιρικό τυφλό θόλο.Οι αναμνήσεις από τη μορφολογία των μεγάλων βυζαντινών ναών της Χίου φαίνονται στην διάπλαση των τυφλών εξωτερικών αφιδωμάτων. Αρχαίο υλικό  έχει ενσωματωθεί στους τοίχους του.Την είσοδο  - που πλαισιώνεται - με μαρμάρινο θύρωμα - στολίζει κλασικής εποχής κυμάτιο ιωνικό, ίσως από το γειτονικό Εμπορειό. 

Οι τοιχογραφίες είναι από τα ελάχιστα δείγματα της τέχνης της εποχής των Παλαιολόγων στη Χίο {πρώτο μισό του 14ου αιώνα}και διακρίνονται για την ποιότητα τους, παρά το γεγονός ότι μεγάλο μέρος τους είναι σε κακή κατάσταση.Μια σειρά από παραστάσεις Αγίων {Άγιος Εθύμιος, Άγιος Ευφρέμ, Αγία Βαρβάρα}και στο ιερό{Ιεράρχες}μαρτυρεί της ικανότητες του ζωγράφου, που πρέπει να γνώριζε καλά τη μεγάλη τέχνη της εποχής του.Στον νάρθηκα υπήρχαν τα πορτρέτα των τριών δωρητών, από τα οποία τον πρώτο {της Ειρήνης Μεντόνη} διακρίνεται κάπως καλύτερα. Το χρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο {19ος αιώνας| είναι λαϊκής τέχνης έργο,ωραία εναρμονισμένο με το εσωτερικό της Εκκλησίας.

Κληρονόμοι αδελφάτου,Κώστας Χρυσόπουλος.

Πηγή.Καλαμωτή ένα Παραδοσιακό Μεσαιωνικό Μαστιχοχώρι της Χίου,