Υπάρχουν τόποι που δεν φωτογραφίζονται, μοιάζουν να σε κοιτούν και αυτοί, σε υποβάλλουν σε μια σιωπηλή συμφωνία εμπιστοσύνης. Η Καλαμωτή της Χίου είναι ένας τέτοιος τόπος. Ένα μεσαιωνικό χωριό φτιαγμένο από το φως και την υπομονή, που δεν ενδιαφέρεται να γίνει γραφικό, αλλά να παραμείνει ζωντανό.
Ο διεθνούς φήμης φωτογράφος και αρχιτέκτονας Γιώργης Γερόλυμπος, από τους σημαντικότερους Έλληνες της γενιάς του, αφιερώνει στη μεσαιωνική Καλαμωτή ένα ολόκληρο εικαστικό δοκίμιο, μια μελέτη πάνω στη σχέση του ανθρώπου με τον χώρο και της μνήμης με το βλέμμα. Το λεύκωμα από τις εκδόσεις Μέλισσα συνοδεύει έκθεση (24 Νοεμβρίου - 22 Δεκεμβρίου) που παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Παναγιώτη & Έφης Μιχελή, που για περισσότερα από σαράντα χρόνια λειτουργεί ως τόπος στοχασμού για την αισθητική και τη φιλοσοφία της τέχνης.
Η Καλαμωτή δεν είναι απλώς ένα καλοδιατηρημένο μαστιχοχώρι. Είναι ένα οικοσύστημα γεωμετρίας και ζωής: δρόμοι που οδηγούν στο πουθενά, σπίτια δεμένα το ένα με το άλλο σαν αλυσίδα, σκιές που πέφτουν συμμετρικά πάνω στις προσόψεις. Ο Γερόλυμπος δεν αναζητά το τουριστικό κάδρο· δεν απομονώνει, δεν εξωραΐζει. Φωτογραφίζει με την ακρίβεια ενός αρχιτέκτονα και τη στοχαστικότητα ενός ποιητή σαν να μετράει τον χρόνο με το φως.
Τόσο το βιβλίο όσο και η έκθεση χωρίζονται σε τέσσερις ενότητες: Από ψηλά, Οικισμός, Άνθρωποι, Δέντρα. Από τις εναέριες κατόψεις που μοιάζουν με χειρόγραφα του 14ου αιώνα, μέχρι τα πορτρέτα των κατοίκων και τα μαστιχόδεντρα που στρίβουν το σώμα τους προς τον ήλιο, το βλέμμα του φωτογράφου συλλαμβάνει κάτι πιο ουσιαστικό από την ομορφιά: τη συνέχεια.
Στα πρόσωπα των ανθρώπων βλέπει κανείς τη φυσική ευγένεια εκείνων που γνωρίζουν ότι δεν είναι περαστικοί, αλλά κρίκος μιας μακράς αλυσίδας. Στα δέντρα, την επιμονή μιας φύσης που επιβιώνει χωρίς να παραπονιέται.
«Έπειτα από μία εβδομάδα που περπάτησα το χωριό πάνω κάτω απ’ άκρη σ’ άκρη», γράφει ο Γερόλυμπος στο κείμενο του λευκώματος, «η γαλήνη που ένιωσα την αναγνώρισα σε κάθε εικόνα που είδα μέσα από τον φακό μου».
Η φράση αυτή θα μπορούσε να λειτουργήσει ως υπότιτλος του έργου του συνολικά: από το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος που φωτογράφισε με προσκυνηματική συνέπεια επί δέκα χρόνια, μέχρι το Louvre Abu Dhabi του Jean Nouvel, που του ανέθεσε την επίσημη φωτογραφική απεικόνιση του μουσείου. Πάντα η ίδια εμμονή: να καταγράψει τη σχέση του ανθρώπου με τον χώρο που τον καθορίζει: είτε αυτός είναι ένα κτίσμα, είτε ένα νησί, είτε ένα κλαδί μαστιχόδεντρου.
Στην Καλαμωτή, ο φακός του μοιάζει να αποδέχεται την απουσία κάθε δραματικότητας. Είναι σαν να ανακαλύπτει μια ελληνική σιωπή που δεν είναι παθητική αλλά στοχαστική.Η φωτογραφία εδώ δεν «τεκμηριώνει» αλλά συλλογίζεται. Αυτό το βλέμμα, τόσο ήρεμο και ακριβές, λειτουργεί σχεδόν πολιτικά υπενθυμίζοντας ότι η κληρονομιά δεν είναι κάτι που σώζουμε, αλλά κάτι που μας συγκρατεί.
Το έργο του Γερόλυμπου δεν είναι μια ακόμη άσκηση νοσταλγίας. Είναι μια πρόταση για το πώς μπορεί να υπάρξει η Ελλάδα του 21ου αιώνα: λιγότερο εορταστική, περισσότερο συνειδητή. Ίσως γι’ αυτό το φως της Καλαμωτής, έτσι όπως το βλέπουμε μέσα από τον φακό του, μοιάζει πιο βαθύ, πιο ώριμο.
Το ψωμί ως <p>Πηγή: <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr">iefimerida.gr</a> - <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr/politismos/epiloges-shedio-minas-2026">Οι ζύμες του Βatard, η μεσαιωνική Καλαμωτή, το σχέδιο του Minas για το 2026: Οι επιλογές της Κατερίνας Ι. Ανέστη - iefimerida.gr</a></p>
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου